Czy kiedy nalewasz kawę do filiżanki, zastanawiasz się, skąd właściwie pochodzi ten aromatyczny czarny napar?
Odkryjemy dzisiaj fascynującą drogę, którą musi przebyć kawa, zanim trafi do naszych filiżanek, zapraszając Cię w egzotyczną podróż na dalekie, malownicze wzgórza o wschodzie słońca. Początki naszej codziennej rozkoszy są głęboko zakorzenione w tropikalnych krainach, gdzie rośnie kawowiec – wiecznie zielony krzew z rodzaju Coffea. Choć istnieje wiele gatunków kawowca, to tylko niektóre z nich rodzą owoce nadające się do spożycia. Arabika i robusta, dominujące na rynku światowym, kryją w sobie intensywne smaki i aromaty, które uwodzą podniebienia na całym globie.
Skąd się bierze kawa? Arabika i robusta, dwie główne odmiany kawy, rosną na różnych kontynentach, w specyficznych warunkach klimatycznych. Proces zbioru kawy, zarówno ręczny, jak i mechaniczny, otwiera drogę do suszenia, łuskania oraz palenia ziaren, które w końcu trafiają do naszych filiżanek, niosąc ze sobą bogactwo smaków i aromatów.
Roślina kawy i jej wzrost
Gatunki rośliny kawy
Kawowiec, z którego pochodzi nasza ulubiona kawa, należy do rodzaju Coffea i występuje w ponad 100 gatunkach. Dwa najpopularniejsze gatunki to arabika (Coffea arabica) i robusta (Coffea canephora). Arabika stanowi 75% światowej produkcji kawy, rośnie najlepiej na wysokościach powyżej 900 m n.p.m., zapewniając wyjątkowy aromat. Robusta, z kolei odporna na zmienne warunki atmosferyczne, preferuje niższe tereny i także stanowi istotną część światowej produkcji kawy.
Optymalne warunki dla uprawy kawy
Uprawa kawy wymaga specificznego klimatu. Optymalne warunki dla arabiki to temperatura od 15 do 24 stopni i wysokości powyżej 900 m n.p.m. Dzięki takiemu środowisku roślina jest wolna od chorób i grzybów. Natomiast robusta, ograniczająca wyniki na niższych wysokościach do 800 m n.p.m., radzi sobie lepiej w suchym, gorącym klimacie. Brazylia, Wietnam i Kolumbia są kluczowymi graczami w produkcji kawy, przechodząc przez surowe warunki klimatyczne w procesie uprawy, aby dostarczyć kawę na nasze stoły.
Zbieranie ziaren kawy
Metody zbierania kawy
Istnieją dwie główne metody zbierania ziaren kawy: ręczne i mechaniczne. Ręczne zbieranie jest częstsze, szczególnie tam, gdzie teren jest trudny do dostępu. Po zebraniu, owoce są poddawane procesowi ręcznego sortowania, a następnie dzielone są na dwie grupy: picking (selektywne zrywanie dojrzałych owoców) i stripping (zrywanie wszystkich owoców naraz). Niezależnie od metody, kluczowym jest wybór tylko dojrzałych owoców, aby zapewnić wysoką jakość ziaren kawy.
Przetwarzanie owoców kawowca
Po zebraniu, owoce kawowca przechodzą przez proces suszenia, oczyszczania i palenia, zanim stają się gotowe do spożycia. Istnieją dwie główne metody suszenia kawy: sucha i mokra. Metoda sucha, czyli naturalna, polega na rozkładaniu owoców na słońcu przez 4-7 tygodni, aż do wilgotności poniżej 12,5 proc. Natomiast metoda mokra wymaga specjalistycznych maszyn, które oddzielają nasiona kawy od skórki i miąższu.
Pierwsza metoda jest bardziej tradycyjna, a druga bardziej efektywna, ale obie mają kluczowe znaczenie dla uzyskania wysokiej jakości ziaren kawy.
Palenie i rozwijanie aromatu
Proces palenia ziaren kawy to kluczowy moment, który decyduje o ostatecznym smaku i aromacie napoju. Przy temperaturze od 180 do 240 stopni, ziarna są podgrzewane, co nadaje im brązowy kolor i rozwija charakterystyczne dla danej kawy aromaty. Stopień palenia ma bezpośredni wpływ na intensywność smaku kawy, dlatego producenci starannie kontrolują ten proces, aby uzyskać pożądany efekt.
Warto wiedzieć: Różne warunki palenia kawy generują różne aromaty, a za pomocą odpowiedniego palenia można uzyskać kawy o różnej intensywności. Należy też pamiętać, że kawa ma wiele korzyści dla zdrowia, więc warto wybierać wysokiej jakości ziarna!
Produkcja kawy na świecie
Wiodące kraje produkujące kawę
Warto zauważyć, że światowym potentatem w produkcji kawy jest Brazylia, która w 2018 roku wyprodukowała prawie 62 mln worków kawy. Na drugim miejscu znajduje się nieoczekiwanie dla wielu Wietnam, a na trzecim Kolumbia. To właśnie te kraje dominują na rynku światowej produkcji kawy, co oczywiście przekłada się na ich znaczącą rolę w branży kawowej.
Odmiany kawy i ich geograficzne pochodzenie
Kawa arabika dominuje w globalnej produkcji kawy, stanowiąc aż ¾ całej produkcji. Jak już wspomniano powyżej gatunek ten rośnie przede wszystkim na dużych wysokościach, powyżej 900 m n.p.m., gdzie panują optymalne warunki do jej wzrostu. Z kolei kawa robusta jest częściej spotykana w klimacie suchym i gorącym, np. w Azji Południowo-Zachodniej. Różnice w warunkach klimatycznych wpływają na specyficzne cechy smakowe i aromatyczne tych dwóch odmian kawy.
Różnice w warunkach geograficznych oraz klimatycznych między regionami, gdzie uprawia się arabikę i robustę, sprawiają, że obie odmiany kawy mają swoje wyjątkowe charakterystyki.
FAQ
Skąd pochodzi kawa?
Kawa pochodzi z tropikalnego krzewu kawowca z rodzaju Coffea, który rośnie głównie w obszarze między Zwrotnikiem Raka a Zwrotnikiem Koziorożca.
Jakie są główne odmiany kawy?
Dwoma głównymi odmianami kawy są arabika (Coffea arabica) i robusta (Coffea canephora), z których arabika stanowi większość światowej produkcji kawy.
Jakie są warunki uprawy kawy?
Arabika rośnie najlepiej na wysokościach powyżej 900 m n.p.m., preferując klimat o temperaturze od 15 do 24 stopni. Natomiast robusta, bardziej odporna odmiana, może rosnąć nawet na niższych terenach do 800 m n.p.m.
Jak suszy się owoce kawowca?
Odp: Owoce kawowca można suszyć metodą suchą na słońcu przez 4-7 tygodni lub metodą mokrą, która polega na oddzieleniu nasion od miąższu za pomocą specjalistycznych urządzeń.
Jak powstaje gotowa kawa do picia?
Po suszeniu i łuskaniu ziaren, kawa trafia do palarni, gdzie jest prażona w temperaturach od 180 do 240 stopni, nadając ziarnom odpowiedni kolor i aromat. Następnie ziarna są mielone, aby być gotowe do parzenia i spożycia.
Jakie warunki muszą być spełnione, aby uprawiać kawę w strefie zwrotnikowej?
Aby uprawiać kawę w strefie zwrotnikowej, potrzebne są odpowiednie warunki klimatyczne takie jak ciepły, tropikalny klimat z regularnymi opadami deszczu i wysoką wilgotnością powietrza. Gleba powinna być żyzna i dobrze zdrenowana, a wysokość nad poziomem morza często wpływa na charakterystykę smakową ziaren.
Czy Wielka Brytania zajmuje się uprawą kawy?
Nie, Wielka Brytania nie ma odpowiedniego klimatu do uprawy kawy. Jest to jednak ważny rynek dla importu i konsumpcji różnych rodzajów kawy z całego świata.
Co charakteryzuje kawę kongijską?
Kawa kongijska jest znana ze swoich unikalnych cech smakowych, które mogą obejmować nuty owocowe i kwiatowe. Ze względu na warunki geograficzne Konga – żyzne gleby wulkaniczne oraz idealne warunki pogodowe – ziarna tej kawy są cenione za wysoką jakość.
Jak przebiega proces produkcji kawy od ziarna do filiżanki?
Proces produkcji zaczyna się od zbioru dojrzałych wiśni kawowych, następnie ich obróbki przez osuszenie lub mokre przetwarzanie w celu usunięcia miąższu owocowego. Ziarna są potem fermentowane, suszone, sortowane i pakowane przed eksportem. Po przybyciu do kraju docelowego ziarna są palone według określonych profilów palenia, mielone i zaparzane.
Dlaczego lokalizacja plantacji ma znaczenie dla jakości produkowanej kawy?
Lokalizacja plantacji ma duże znaczenie dla jakości produkowanej kawy ze względu na specyficzne mikroklimaty, różnicę w wysokościach nad poziomem morza czy rodzaju gleby. Te czynniki wpływają na tempo wzrostu rośliny oraz rozwój aromatów i smaku ziaren. Różnorodność tych warunków prowadzi do tworzenia się szerokiego zakresu profili smakowych dostępnych na rynku światowym.
O autorze
Maciej
Maciek jest magistem z zakresu historii. Jest zapalonym miłośnikiem kawy. Pracował jako barista w wielu kawiarniach w Wielkiej Brytanii przez ostatnie 6 lat, a także jako konsultant ds. jakości kawy. Aktualnie mieszka w Holandii.
